Trong vòng vài năm ngắn ngủi, từ cuối 2006 tới đầu 2011,Nintendođã đánh động vào một thị trườnggamemới - giàu có và thú vị; với lượng khách hàng chính bao gồm cả 3 thế hệ trong một gia đình, từ trẻ em chơi săn Pokemon hay nuôi một con vật ảo, tới ông bà cố gắng giữ cho tinh thần minh mẫn, và bố mẹ mong muốn giảm một vài cân thừa. Phần lớn lượng khách hàng này được tiếp cận bởi sản phẩm thành công rực rỡ -Nintendo DS, nhưng với việc hệ thống handheld này bị cạnh tranh gay gắt bởi những sản phẩm đột phá như GameBoy Color và người kế nhiệmNintendo 3DS, chính máy chơi game gia đình (home console) -Wii, đã trở thành biểu tượng cho thành công củaNintendotrong việc tiếp cận những đối tượng khách hàng mới và mở rộng toàn bộ thị trường.
Nhưng sau đó, bộ lượng khách hàng mới cũng biến mất nhanh chóng như khi họ đã đến. Wii, sản phẩm vẫn thường bị đánh giá là lạc hậu một cách không công bằng (có phần mềm tương đương với PS3 và chỉ đứng sau Xbox 360 một chút), cuối cùng cũng đã bị “xếp xó” theo đúng nghĩa đen khi mà những gamer casual, những người từng xếp hàng dài để mua nó nay đã thẳng tay quẳng Wii lên nóc tủ, thay thế nó bằng tai game android những chiếcsmartphonevàtablet, những nguồn sống mới của loại hình giải trí kỹ thuật số đơn giản. Còn kế nhiệm nó làWii Uthì lại phải lăn lộn trong chiến lược xây dựng thương hiệu nhàm chán, marketing yếu và một hệ thống điều khiển hứa hẹn với những lợi thế khó có thể đạt được, đã không thể được “cứu vớt” trở lại; sự hồi sinh của Nintendo giờ đây phụ thuộc vào những “lính mới”.
Sau nhiều năm ngó lơ những kiến nghị từ các nhà đánh giá rằng công ty phải dừng việc tự sản xuất phần cứng, thay vào đó chú trọng trở thành nhà phát hành bên thứ 3 các thiết bị thông minh (cùng với những thiết bị của Sony và Microsoft, tùy thuộc vào loại đánh giá cụ thể). Ông Satoru Iwata, CEO của Nintendo, người không lâu trước đây đã đưa ra bình luận rằng quyết định không phát hành game trên smartphone có thể được coi là quyết định giúp đảm bảo tương lai lâu dài của công ty, đã chính thức thông báo rằng, Nintendo sẽ bắt game dien thoai tay hợp tác trên diện rộng với nhà phát hành di độngDeNAđể tung ra những game gắn mác Nintendo trên các thiết bị thông minh trong giữa tháng 3 vừa qua.
Sự cẩn thận của ông Iwata hoàn toàn có thể hiểu được. Bản thân ông thấy rằng một số người kiếm được rất nhiều tiền từ thị trườnggame mobile, song, ông cũng thấy được rẩt nhiều công ty phá sản khi vận hành những tựa game mobile thất bại, và có cả những công ty đang làm điều tồi tệ nhất có thể như làm mất đi IP giá trị với những game “hút máu”, kém chất lượng. Phát hành game trên iOS và Android không phải là thuốc thần cho những vấn đề của bất kỳ công ty game nào; làmgame mobilehay game miễn phí (free-to-play) (hai thể loại không hoàn toàn giống nhau, mỗi cái đều có những thử thách riêng) tốt là cực kỳ khó khăn và phức tạp.
Một số nhà đánh giá về ngành công nghiệp game với con mắt ngây thơ hơn vẫn xem game mobile là một cơn sốt vàng, nhưng bất cứ ai theo dõi cẩn thận hơn trong một khoảng thời gian tương đối sẽ nhận ra rằng thực sự nó quá giống một con sốt vàng thực sự - ở đó có một cơ may nhỏ để trở nên cực kỳ giàu có, nhưng điều này dần bị thu hẹp lại bởi khả năng cao hơn là bạn sẽ suy kiệt tài chính dần dần trong một cái mương sâu không lối thoát.
Ông Satoru Iwata, CEO của Nintendo
Tuy nhiên, tất cả những khách hàng của Wii, những người sở hữu hệ thống đậm tính casual DS… Ông Iwata sẽ không hành động nếu như không có chiến lược để mang những người đó trở lại, kể cả nếu như ông ấy biết chắc chắn rằng công việc thực sự, vai trò quan trọng nhất của mình, là duy trì việc kinh doanh chủ chốt của Nintendo, bảo vệ và phát triển thận trọng thư viện IP phi thường mà ông ấy được kế thừa từ người tiền nhiệm của mình, ngài Hiroshi Yamauchi quá cố. Nếu như di sản cuối cùng của Iwata là thu hút hàng chục triệu khách hàng trong vòng vài năm, sau đó rơi rớt họ dần dần, vậy cũng chẳng sao; được cái này mất cái kia!
Mặt khác, nếu như di sản của ông Iwata ấy là để lại cho người kế nhiệm của mình là một thư viện IP hư hại, xuống cấp, cùng đánh giá và thiện cảm của công chúng đã rớt game iwin xuống tận vực thẳm, khi đó ông sẽ trở thành một CEO tồi tệ. Ông có thừa thông minh để biết rằng, sẽ rất khó khăn để trở thành CEO của một công ty đã tồn tại 125 năm nếu như không nhận thức được rằng công việc của mình là bảo vệ nền tảng của công ty từ những người tiền nhiệm, cũng như phải tạo ra thành công ngoạn mục trong một khoảng thời gian ngắn.
Chính vì vậy, ông Iwata cần một giải pháp tốt nhất cho cả đôi bên – điều mà ông đang cố gắng tìm kiếm cùng vớiDeNA. Nintendo sẽ không làm ngập thị trường smartphone với những tựa game mới hay những hạng mục cũ; họ sẽ phát triển một số lượng có hạn game mới và tập trung xây dựng chúng thành công. Tất cả IP của Nintendo đều sẽ được khai thác, điều này có thể hiểu là kể cảMario,Zelda,Pokemonvà những IP hàng đầu khác đều khả dụng với các đội phát triểngame mobilemới của công ty; hay cũng có thể lấy những IP “hạng hai” làm trọng tâm trong những bước đi thử nghiệm ban đầu của Nintendo vào game mobile, và tạo ra bất ngờ so với dự đoán của nhiều người về việc họ thường lấy những hình mẫu nhân vật điển hình để ăn chắc.
Nếu như cẩn trọng là thông điệp quan trọng nhất từ bài phát biểu của ông Iwata về việc hợp tác cùng vơi DeNA, ta vẫn còn hai thông điệp khác đáng suy ngẫm khác được đề cập tới. Đầu tiên là tính liên tục, ông Iwata nhấn mạnh rằng Nintendo sẽ không hề bỏ rơi lĩnh vực phát triển phần cứng.Trái ngược lại, trên thực tế, bất cứ ý kiến nào cho rằng sự hợp tác với DeNA đồng nghĩa với việc Nintendo bỏ qua mặt phần cứng đã bị phản bác ngay lập tức với thông báo ngay gần đây về một console mới, Nintendo NX, sản phẩm sẽ được giữ bí mật cho đến ít nhất là năm 2016.
Thứ hai là sự điều khiển, DeNA vốn chỉ thực sự tốt ở một khoản – nhữnggamebài chiến thuật miễn phí, chủ yếu là xung quanh tựa game Rage of Bahamut, sản phẩm thống trị trường feature-phone tại Nhật Bản thời gian gần đây, và thường đẩy rất mạnh khoản thanh toán trong game. Chính tiền lệ này đã khiến người ta không mấy ngạc nhiên khi quản lý quỹ đầu tư Seth Fischer đưa ra lời châm biếm rằng có khi Nintendo sẽ phải thu của người dùng smartphone 99 xu “để Mario nhảy cao hơn một chút”. Thực tế thì ông Fischer cũng chẳng biết gì về game, sự đa dạng của Nintendo và smartphone, song DeNA cũng chẳng có cơ sở gì để đảm bảo với người dùng rằng sẽ không xảy ra một điều gì đó tồi tệ tương tự.
Tuy nhiên, có thể suy ra từ phát biểu của ông Iwata rằng Nintendo cũng không để tâm mấy tới khoản phát triển game của DeNA. Trong bảng đánh giá có tựa đề “Sức mạnh của DeNA”, ông Iwata chỉ ra 2 điều gồm “Cấu trúc dịch vụ Internet cấp quốc tế” và “cách thức vận hành”, chứ không phải “những game tuyệt vời”, hay “sáng tạo game”, hay bất cứ điều gì liên quan đến … game. Nhưng quả thực, tín hiệu từ CEO của hai công ty về một mối quan hệ hợp tác vui vẻ mới đã quá rõ ràng; Nintendo muốn kết hợp với DeNA bởi DeNA biết cách vận hành dịch vụ mạng lưới trên quy mô lớn.
Họ muốn dùng sự hiểu biết đó để phát triển các game mobile dựa trên IP của Nintendo, họ cũng muốn DeNA làm việc trên mặt kỹ thuật và các khía cạnh phía sau liên quan tới việc tung ra một mạng lưới dịch vụ bao trùm tất cả các nền tảng của Nintendo (bao gồm cả các thiết bị thông minh), một nước cờ có thể giúp công ty tăng tốc, bắt kịp với PlayStation Network và Xbox Live. Họ không hề có ý định giao Mario và Pikachu cho một công ty với lịch sử kinh doanh game miễn phí bao gồm hệ thống “kompu gacha” đầy tai tiếng, được đánh giá là quá “hút máu” khiến cho chính phủ Nhật Bản phải cảnh cáo can thiệp và cấm nó. Ông Iwata khẳng định: “Chúng tôi sẽ không làm bất cứ điều gì có khả năng gây tổn hại tới IP của Nintendo, bất cứ điều gì ảnh hưởng tới hình ảnh của công ty, để các bậc phụ huynh có thể yên tâm cho con trẻ của mình tiếp cận những sản phẩm của chúng tôi.”
Về phần mình, DeNA không có cơ sở gì để phản đối sự hợp tác này bởi lẽ đây là một hợp đồng quan trọng hơn cho DeNA hơn là cho Nintendo. Kể cả khi phát biểu của ông Iwata trong cuộc họp báo ngày 17 tháng 3 vừa qua có thể tóm tắt là “chúng tôi sẽ hợp tác với DeNA để thử nghiệm thôi, chúng tôi muốn khả năng kỹ thuật chuyên môn cua họ và chỉ thế thôi, những console chất lượng vẫn là con bài chính của Nintendo”, ông Moriyasu Isao, CEO của DeNA, dường như không thể giấu hết được niềm hạnh phúc với toàn bộ thỏa thuận kinh doanh này. Có thể nói DeNA là đối tác cấp dưới ở đây, với phần trao đổi vốn đầu tư là Nintendo lấy 10% cổ phần của DeNA trong khi ở chiều ngược lại DeNA chỉ giữ hơn 1% cổ phần của Nintendo.
Thời kỳ mà DeNA (và đối thủ của họ, GREE) cạnh tranh những công ty game hàng đầu Nhật Bản đã qua; giờ đây họ phải vật lộn để vươn ra thị trường quốc tế và chuyển từ feature-phone sang smartphone. Cộng tác với Nintendo có thể sẽ là “cứu cánh” cho một công ty có khả năng đối mặt với số phận của nhiều công ty theo kiểu “Galapagos” ở Nhật Bản, phát triển trong một hệ sinh thái đóng, cuối cùng phá sản khi gặp phải cạnh tranh bên ngoài. Nếu như những nỗ lực phát triển về mảng smartphone của Nintendo đạt những dấu hiệu thành công, có lẽ sẽ không ngạc nhiên khi thấy DeNA trở thành một công ty con của họ trong vòng vài năm tới, và trở thành vụ sát nhập lớn của Nintendo trong một thời gian rất, rất lâu rồi.
Ông Moriyasu Isao và ông Satoru Iwata trong buổi công bố thông tin chính thức hợp tác
Những hành động tiếp theo của Nintendo sẽ được theo dõi rất cẩn thận khi mà có một luồng định kiến đang mạnh dần, rằng trẻ em, lượng người dùng cốt lõi của IP Nintendo, không phải là đối tượng khách hàng phù hợp cho game miễn phí. Một nước cờ sai có thể gây ra thiệt hại không tưởng cho hình ảnh của một công ty mà tài sản quan trọng và lâu bền nhất của họ là sự thiện chí và tình cảm không bờ bến với danh tiếng và IP của mình. Về phần Iwata, có vẻ ông nhận thức rõ sự mạo hiểm này và vai trò của mình là người bảo vệ tôn chỉ và hình ảnh của công ty.
Ông Iwata có lẽ sẽ tiếp cận thị trường smart phone theo hướng cẩn trọng, nhẹ nhàng, tránh hướng đi đẩy mạnh trả phí in-game thông thường để lấy mobile làm nền tảng thu hút, xây dựng cơ sở người dùng chính, và sẽ đẩy khách hàng tới các hệ thống console Nintendo chất lượng và các game trả phí, không biến họ thành những “con nghiện” thiết bị thông minh. CEO của Nintendo nhận thấy mảng mobile là cơ hội để cải thiện IP của Nintendo, coi game mobile là cánh cổng dẫn tới trải nghiệm sâu hơn trên các hệ thống chất lượng truyền thống.
Ông cho biết: “Chúng tôi tin rằng mình có thể sử dụng các thiết bị thông minh theo một cách độc đáo, biến chúng thành cầu nối tới hệ thống game chất lượng của Nintendo, và đồng thời chúng tôi sẽ đưa đến những trải nghiệm thú vị cho người dùng thiết bị thông minh. Như các bạn đã biết, kể cả trước khi các thiết bị thông minh xuất hiện, chúng tôi đã dung nạp màn hình cảm ứng cho các game với Nintendo DS, và gia tốc cho điều khiển Wii nhanh hơn bất cứ thiết bị thông minh nào, từ đó tạo ra những game vô cùng độc nhất vô nhị.”
Như vậy, sau sự hợp tác này, Nintendo vẫn sẽ tiếp tục tập trung cống hiến cho hệ thống game console với một lòng nhiệt huyết thậm chí còn cao hơn. Trong hai trường hợp nếu như không tận dụng được hết tiềm năng lợi nhuận củagamemiễn phí hay thậm chí chỉ vì họ lấn sân vào game miễn phí, Nintendo đều sẽ bị chỉ trích nặng nề. Không thể có giải pháp hoàn hảo, song dựa trên quân cờ công nghệ và quá trình thị trường mà ông Iwata có trong tay, hướng đi cẩn trọng của ông đề cập tới là phương án tốt nhất có thể.